- Bạn thích nuôi chó hay mèo?
- Bạn có thích Trung Nguyên tức cafe không?
Ta lại tham khảo tiếp từ Stuart Mugridge một nghệ sĩ.
Phan Biên dịch từ:
GILLES VÀ FELIX GIẪY CỎ
Thứ ba, 5h15 chiều, tại G.07, Suy Nghiệm Không Đúng Lúc. Đó không phải tư tưởng của Johnny, tuần này cô đi xa vì thế Mattia P. đã tử tế bước vào nói chuyện với chúng tôi về Một Nghìn Cao Nguyên của Deleuze và Guattari và riêng về các chương thân rễ và điệp khúc. Vâng, chúng tôi đang tiếp thu về thân rễ.
Cách phát biểu khác biệt với những gì chúng tôi quen từ Johnny nhưng cũng hay. Chúng tôi tiến trực tiếp hơn đến sự việc bất chấp vấn đề của chủ đề! Deleuze và Guattari (D&G) đang dùng ý niệm về sự kiện của Heidgger – tính chất luôn mất và tìm lại được của các mối quan hệ - và chạy cùng với nó…theo mọi hướng. Để đơn giản D&G gợi lại qui tắc sách. Họ dịch chuyển những ý niệm trước đó và mượn từ mọi lĩnh vực. Những công trình cơ bản được lĩnh hội trước đó của Cubist và các nhà văn như James Joyce mà vẫn còn giữ lại một sự đồng nhất bề ngoài. D&G muốn đi xa hơn và để làm được điều này họ sử dụng tính chất tĩnh của thân rễ. Họ nhổ tận gốc cây mô hình và ý tưởng x + y = z. Thay vào đó là một chuỗi khả năng.
(Cuốn sách Một Nghìn Cao Nguyên tự nó được viết theo một lối rất phi truyền thống. Nó được viết trong tinh thần của những gì nó xúc tiến và lí giải. Không có điểm khởi đầu và kết thúc. Nó là một sự cộng tác, các chương không được viết theo bất cứ trật tự nào và không có nghĩa là được hiểu theo bất cứ trật tự nào, nội dung và tham chiếu đều “được mượn”từ những lĩnh vực khác).
Trong phiên bản tiếng Anh của quyển sách từ “assemblage” được sử dụng nhưng từ này thực sự đã mất ý nghĩa gốc và cái gì đó giống như “agencing” sẽ tốt hơn. Cái gọi là “agencing” này gần với giả định một mặt nạ tạm thời trong khi vẫn chưa bám rễ - hợp với một cái gì đó giết nó. Những công trình triết học trước đó đều có xu hướng chống lại một cái nền nhưng Deleuze muốn dùng nền này và làm việc với nó, kết nạp nó.
Nhưng nếu bạn nghĩ rằng một lối tiếp cận thân rễ nghĩa là mọi thứ đến với bạn đều sai. D&G thừa nhận rằng mọi thứ đều có giới hạn, đó là những gì bạn liên quan đến những giới hạn này mới là vấn đề. Thân rễ không biểu đạt, nó tiếp tục biến hình. Có những “thăng tuyến” từ một sự đồng nhất cô đặc giả định chạy theo nhiều hướng. Cái gọi là “đang-trở-thành” không tồn tại.
Tâm trí tôi bị trôi dạt vào những tính chất tương tự ở đây. Đầu tiên tôi nghĩ về tồn tại bị săn đuổi bởi một con gấu…bạn bỏ chạy theo lối zíc –zắc nhằm sử dụng sức nặng của nó chống lại nó. Nhưng điều này quá biện chứng. Câu trả lời đã rõ (và là một người làm vườn rất rõ) – cỏ băng. Bạn bứng gốc nó lên nhưng luôn có một ít vướng lại, chúng nhú lên đâu đó khi đất được xới, ở sâu hơn hay trên đống phân. Và cỏ băng cũng săn lùng những giờ ngủ say của người làm vườn. Tôi ghét cỏ băng và bị mê hoặc bởi tính bền chặt và lối tiếp cận gần đúng (n-1) của nó.
Sau đó thì trên các cao nguyên tiêu đề, D&G mượn từ ngữ từ nhân loại học (đáng tiếc), nó là cao nguyên, không phải khí hậu, không phải kết thúc mà mở ra nhiều khả năng hơn. Ý tưởng này tấn công sách từ bên sườn và trở thành một chiều kích khác. Mỗi khi đạt đến một cao nguyên thì một số lượng chiều kích xuất hiện. Cao nguyên và thân rễ luôn phẳng; chúng ta sống bên trong chúng (kể cả thân rễ), chúng ta không thể bước khỏi chúng, chú ý hay gọi tên sự vật – chúng ta không thể bước ra ngoài với tư cách chủ thể và chú ý vào một đối tượng. Nhị nguyên luận Lacan luôn nói về sự vật trong trật tự của những sự vật khác, có liên quan đến những sự vật khác – D&G tiếp tục từ tiền đề này bằng cách đưa ra nhiều ý kiến hơn.
Sau đó thì Mattia chuyển sang điệp khúc. Vì nhịp điệu D&G tạo nên không gian và thời gian, có sự lặp lại hỗn tạp tạo thành quan hệ động lực. Trong sự ngân nga và lặp lại của nhịp điệu có một khối không-thời gian là một chỗ, một vùng đất. Tôi đặc biệt quan tâm đến ý tưởng vùng đất này (và tính chất tổ ong của nó). Trở lại với tính tương tự, tôi đang nghĩ về những bài học kịch nghệ cũ đó tại trường khi chúng tôi được yêu cầu giơ cánh tay mình ra và quay một vòng để đảm bảo có đủ không gian xung quanh để làm việc của mình. Sau này dù chúng ta có làm việc với những người khác. Tôi sẽ hiểu rằng nếu tôi sai thì tôi dùng ý tưởng vùng đất này như thế - có một không gian làm việc của mình và mở rộng hợp tác (một sự hợp tác thừa nhận khác biệt)
Môi trường cũng bước vào đây và tôi không thể không nghĩ đến chọn lựa môi trường của Ingold, hơn là không gian vô hồn. Nó chỉ mở ra và giàu hơn:
"Tôi muốn lí luận chống lại ý niệm không gian. Tất thảy những thuật ngữ chúng ta sử dụng để mô tả thế giới chúng ta sống, đó là trừu tượng nhất, trống rỗng nhất, tách biệt nhất với nhựng hiện thực cuộc sống và kinh nghiệm. Hãy xem xét những chọn lựa. Các nhà sinh vật học nói rằng các sinh vật sống cư trú trong những môi trường, không phải không gian, và dù chúng có thể là gì đi nữa, nhân loại nhất định là những sinh vật".
Ingold, T. 2011. Being Alive. Oxford: Routledge. p145.
Tiếp cận thân rễ rất gần với việc hướng đến những vận động nhưng không có những điểm tham chiếu tĩnh. Không có nguồn gốc tức điểm đầu. Thân rễ là ở giữa. Một trọng tâm là các sự vật xảy ra như thế nào mà không phải tại sao.
Chúng tôi đang hướng đến việc kết thúc bài giảng ở đây, đang hồi gay go khi tôi vẫn cảm thấy (một cách thích đáng?) tràn ngập và chúng tôi đã có một ngày dài. Vì thế, khi chúng tôi giạt đến ý niệm của Klee về điểm xám (đúng hơn là lỗ đen) thì tôi lại đang đánh mất ít tình tiết. Tín hiệu hơi yếu. Chúng tôi đang đo không gian và tốc độ hạt, chúng tôi không được khỏe. Chiếc áo choàng ấm, ghé dựa cứng. Những gì tự nó lặp lại đều khác biệt. Một cái gì khác nữa. Bội số nữa. D&G thảo luận về nghệ thuật trực tiếp tại p384 và xem vùng đất là kết quả của nghệ thuật. Nghệ thuật không nên thuộc về gia đình hay bữa tối còn giường ngủ thì thuộc về thẩm mỹ. Cảm ơn. Chúc ngủ ngon, đi bộ ra ga. Túm lại: một ý tưởng để phê bình sách. Sẽ bàn sau…
Tác phẩm của Stuart Mugridge - ảnh từ nét.
Giẫy cỏ - ảnh từ nét.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét